Farz namazı kılan cemaatle tekrar kılarmı ?
Farz namazı kılan kişinin daha sonra cemaatle tekrar namaza durması hakkında;
iki durum söz konusudur.
1. Namazını daha önce tek başına kılmış olabilir.
2. Namazını daha önce cemaatla kılmış olabilir.
Tek başına namaz kıldıktan sonra bir cemaate yetişen kişi onlara uyarak yeniden kılar mı?
Yezid b.el-Esved’den (ra); rivayet edildiğine göre,Peygamber Efendimiz namaz kıldırdıktan sonra, iki kişinin mescidin bir köşesinde namaz kılmayıp oturduklarını gördü. Onlara neden cemaatle beraber namaz kılmadıklarını sorunca, “Biz evimizde kıldık” dediler. Bunun üzerine Resûlullah (asm) “Böyle yapmayınız. Sizden biri evinde namazı kılıp sonra da imamı namaz kılmamış bir halde bulursa onunla birlikte yine kılsın. Çünkü o kendisi için nafile olur” buyurdu. (Ebu Davud, Salat, Salat, 575; Tirmizî, salât 49; Nesâî, imame 54; Dârimî, salât 97; Ahmed b. Hanbel, 4/161)
Şevkânî Neylü’l-Evtâr’da bu iki namazdan hangisinin farz hangisinin nafile olduğu hususunda ihtilâf bulunduğunu söyleyerek bu ihtilafları şu şekilde sıralar:
Haris, Evzâî, Şâfiîlerden bazılarına göre birincisi tek olarak, ikincisi cemaatle kılınmışsa, farz sonradan kılınandır. Hanefî, Şafiilerin cumhuru ve (Mugnî’nin ifadesine göre) Hanbelîlere göre önce kılınan, farz yerine geçer. Şâfiîlerden bazıları, bu iki namazdan hangisi daha kâmil ise farzdır, derken, bazıları da farzın hangisi olduğu belli değildir, Allah dilediğini farz, dilediğini nafile sayar, görüşündedirler.
Hanefîlere göre sabah, ikindi ve akşam namazlarından birini tek olarak kılan bir kimse, sonra bir cemaate tesadüf ederse o cemaate iştirak edemez, diğer namazlarda nafile olarak iştirak edebilir. Abdullah b. Ömer “Akşam namazını yahut sabah namazını kıldıktan sonra imama yetişen kimse onları tekrar kılmasın.” demiştir. (Muvatta, Salatü’l-Cemaa, 3) Bu ifadenin Peygamberimize ait olduğu da rivayet edilir. (bk. Fethu’l-Kadir, 1/412 ) İbnü’l-Hümam, bu hadisin Darakutni tarafından rivayet edildiği bilgisinin olduğunu, ancak onun Sünen’inde bunu bulamadığını, bununla beraber, Garaibu Malik isimli eserinde veya diğer eserlerinden birinde olabileceğini söyler. (bk. Fethu’l-Kadir, a.y.)
“Akşam namazını yahut sabah namazını kıldıktan sonra imama yetişen kimse onları tekrar kılmasın.” ifadesiyle Hz. Peygamber’in (asm) sabah namazından sonra güneş doğuncaya kadar, ikindiden sonra da güneş batıncaya kadar nafile, kılmayı yasaklaması (Buhari, Mevakitü’s- Salat, 30; Ebu Davud, İlim 13) Hanefîlerin görüşünü teyid etmektedir.
Farz namazı kılan cemaatle tekrar kılarmı ?
Cemaatla namaz kıldıktan sonra başka bir cemaate yetişen kişi yeniden kılar mı?
Süleyman b. Yesâr demiştir ki; Belât’a İbn Ömer’in yanına geldim. Onlar namaz kılıyorlardı. İbn Ömer’e: Onlarla birlikte namaz kılmıyor musun?” dedim. Ben namazımı kıldım. Resûlullah’ın (asm) “Bir namazı bir günde iki defa kılmayınız” buyurduğunu duydum, dedi. (Ebu Davud, Salat, 579)
Anlaşıldığı üzere Süleyman b. Yesâr, Belât denilen yere vardığında, o muhitin ahâlisi namaz kılmakta oldukları halde İbn Ömer (r.a.) namaza iştirak etmeyip bir kenarda oturmakta imiş. Süleyman b. Yesâr bu durumu yadırgayıp niçin onlarla namaza durmadığını sormuş; o da soruyu Hz. Peygamber’den (asm) “Bir günde bir namazı iki kere kılmayınız” hadisiyle cevaplandırmıştır.
İlk bakışta bu hadisle, bir önceki hadisler arasında bir çelişki varlığı zannedilmektedir. Çünkü o hadislerde, evinde namazını kılan kişi bir cemaate eriştiği takdirde, cemaatle birlikte namaz kılmaya teşvik etmektedir. Bu hadis ise, bir namazın aynı günde iki defa kılınamayacağını ifâde etmektedir.